Een écht toegankelijke website? Betrek ervaringsdeskundigen.

• 25 mei 2023
• Ivar Illing
• 4 minuten

Veel organisaties doen hun uiterste best om aan toegankelijkheidsnormen (zoals de WCAG) te voldoen. Maar kunnen mensen met een beperking de website ook echt goed gebruiken? Voldoen aan toegankelijkheidsnormen is daarvoor geen garantie. Daarom is het wat ons betreft essentieel om gebruikersonderzoek te doen met ervaringsdeskundigen. Bovendien zijn gebruikers met een beperking ideale raadgevers als het gaat om gebruiksvriendelijkheid. Ze leggen problemen als geen ander bloot. Dus betrek ervaringsdeskundigen in je gebruikerstest voor een toegankelijke website. Maar hoe pak je die gebruikersonderzoeken aan?

Betrek gebruikers met een beperking vroeg in het ontwikkelproces

Het is slim om gebruikers met een beperking al vroeg in het ontwikkelproces te betrekken. Je kunt dat bijvoorbeeld doen door ze op te nemen in use cases, gebruikersanalyses, persona’s, scenario’s, workflows en ontwerp walkthroughs. Veel organisaties stellen hiervoor een team van ervaringsdeskundigen samen.

Dat heeft meerdere voordelen:

• Door gebruikers met een beperking snel te betrekken krijg je vaak een betere website. Het draagt bij aan gebruiksvriendelijkheid, een overzichtelijke structuur, navigatiegemak, een duidelijke vormgeving, helder taalgebruik en vindbaarheid in de zoekmachines.
• Werken met een team van ervaringsdeskundigen leidt tot bewustwording, draagvlak en energie. Iedereen die bij het project betrokken is snapt voor wie hij of zij het doet.
• Door toegankelijkheidstesten met ervaringsdeskundigen mee te nemen in de projectplanning, kunnen de testen in de juiste projectfase worden uitgevoerd. Hierdoor kunnen toegankelijkheidsoplossingen sneller worden ontwikkeld.
• Je hoeft op het gebied van toegankelijkheid niet te raden. Er kunnen weloverwogen beslissingen genomen worden.
• Je voorkomt dat je compromissen moet sluiten, doordat je al te ver in het ontwikkelproces zit om bepaalde zaken nog aan te kunnen passen.
• Je kunt het meteen goed doen. Achteraf dingen aanpassen kost bijna altijd meer tijd (en geld).
• Je krijgt beter inzicht in de toegankelijkheidsnormen en richtlijnen waaraan je nu of later moet voldoen.

Test met meerdere ervaringsdeskundigen

Niet iedereen is gelijk. Dit geldt net zo goed voor mensen met een beperking als voor mensen zonder een beperking. Iedereen heeft zijn of haar eigen ervaringen, verwachtingen en voorkeuren. Daarnaast maken mensen met een beperking ieder gebruik van verschillende interactietechnieken, adaptieve strategieën en ondersteunende technische hulpmiddelen.

Hierbij zit de complexiteit niet alleen in de categorie van de beperking (auditief, cognitief, visueel, fysiek, etc.). Er zijn ook mensen met een meervoudige beperking én binnen elke categorie zijn extreme variaties te vinden. Een visuele beperking omvat bijvoorbeeld mensen die sinds hun geboorte volledig blind zijn, mensen die geen centrale visus hebben door leeftijdsgebonden macula degeneratie en mensen die tijdelijk wazig zien door een blessure of ziekte.

Het is daarom belangrijk om te bedenken dat een tester met een beperking niet altijd representatief is voor alle mensen met een beperking. Ook weet deze tester niet altijd hoe andere mensen met dezelfde beperking jouw website zullen gebruiken. Toets bevindingen daarom goed, bij voorkeur door te testen met meerdere gebruikers. Betrek naast de ervaringsdeskundigen ook toegankelijkheidsexperts.

Samenstellen van een team van ervaringsdeskundigen

Ideaal gezien bestaat het team van ervaringsdeskundigen uit mensen met:

• een visuele beperking;
• een auditieve beperking;
• een motorische beperking (beperkte handfunctie);
• een verstandelijke beperking;
• een psychische beperking (bijvoorbeeld autisme);
• en laaggeletterdheid.

Bij voorkeur zijn van elke beperking minimaal twee mensen aanwezig.

Het vinden van ervaringsdeskundigen is niet altijd even eenvoudig. Zoek daarom naar organisaties die contacten hebben met mensen met een beperking. Denk aan belangenorganisaties, afdelingen van de Oogvereniging of het Dovenschap, patiënten- en cliëntenverenigingen, zorginstellingen, vrijwilligerscentrales en welzijnsorganisaties die werken met mantelzorgers. Ook bibliotheken of buurtcentra die cursussen digivaardigheid aanbieden kunnen je misschien helpen.

Rollen van het team van ervaringsdeskundigen

Het team van ervaringsdeskundigen heeft over het algemeen drie rollen:

Demonstratie

Het doel van de demonstratie is om te laten zien hoe mensen met een beperking een website gebruiken en wat nodig is om de website toegankelijk en gebruiksvriendelijk te maken. Hierbij laten één of meerdere ervaringsdeskundigen zien hoe zij een website gebruiken en welke belemmeringen zij tegenkomen als een website niet toegankelijk is. Een demonstratie is vooral zinvol in de beginfase van een project ter bewustwording, ter voorbereiding en als training. Ieder(in) zette 6 tips voor het geven van een demonstratie op een rij.

Test

Het testteam begint al tijdens de ontwerpfase met testen. Vervolgens blijft dit team betrokken tijdens de ontwikkelfase, om de gebruiksvriendelijkheid van de website op basis van een testprotocol te monitoren.

Monitoring

Het toegankelijk maken van je website is geen eenmalige actie. Je zult dit continu moeten blijven monitoren. Het team van ervaringsdeskundigen kan hier een rol in spelen.

Conclusies trekken en rapporteren

Wees bij de gebruikerstests voorzichtig met het trekken van conclusies. Resultaten van slechts een paar mensen met een beperking hoeven niet van toepassing te zijn op alle mensen met een vergelijkbare beperking of mensen met een andere beperking.

Neem in de rapportage de reikwijdte van de studie en de evaluatieparameters op, zoals testmethoden en gebruikerskenmerken. Als een studie bijvoorbeeld alleen deelnemers omvatte die blind zijn, moet het rapport verduidelijken dat het niet voldoet aan de toegankelijkheidsnormen en dat het niet van toepassing is op alle mensen met een beperking. Hoewel kleine studies vaak nuttige informatie opleveren, zijn ze niet robuust genoeg om statistische significantie te geven.

Gebruikerstest combineren met standaarden

Als je een toegankelijke website wilt ontwikkelen heeft het betrekken van gebruikers met een beperking vele voordelen. Toch kun je met gebruikerstests alleen niet bepalen of een website toegankelijk is. Je zult de feedback van ervaringsdeskundigen moeten combineren met de kennis van toegankelijkheidsexperts en richtlijnen zoals die van de WCAG. Zo zorg je ervoor dat je website zo toegankelijk mogelijk is voor iedereen.

Wil jij mensen met een beperking betrekken bij het toegankelijk maken van je website? Aally voorziet je graag van advies en kan je helpen bij het vinden van ervaringsdeskundigen. Neem gerust contact met ons op.