De toegankelijkheid van je website testen: screenreaders

25 juni 2023
Ivar Illing
4 minuten

Monitor aan de muur met sprekende mond op het scherm

Dit is deel 5 van onze blogreeks over het testen van de toegankelijkheid van je website. Lees ook de andere delen:

Kleur en contrast
Lettertype vergroten
Toetsenbordnavigatie
Automatisch testen

Wil je aan de slag met de toegankelijkheid van je website? Dan helpt het om eerst te testen hoe je website er nu voor staat. Daar leer je veel van, waardoor je daarna meer gerichte maatregelen kunt nemen. Dit is deel 5 van onze blogreeks over het testen van de toegankelijkheid van je website.

In dit deel gaan we dieper in op het testen met een screenreader. De screenreader is een veelgebruikt hulpmiddel, vooral voor blinden en slechtzienden.

Wat doet een screenreader?

Een screenreader leest de HTML-structuur en de inhoud van een webpagina van boven naar beneden uit. Hij zet dit vervolgens om in tekst, leest het voor en stuurt het eventueel door naar een brailledisplay. Vooral mensen die blind of slechtziend zijn maken er gebruik van. Soms gebruiken ook mensen die moeite hebben met lezen (bijvoorbeeld doordat ze last hebben van dyslexie) een screenreader. Een interessant gegeven is dat bijna 11% van de screenreadergebruikers geen beperking heeft. Zij laten bijvoorbeeld artikelen voorlezen.

Voor blinden en slechtzienden doet een screenreader echter nog veel meer dan artikelen voorlezen. Zij gebruiken de screenreader ook voor communicatie, navigatie, het aanvragen van diensten en het kopen van producten. Het is voor veel van hen een essentieel hulpmiddel om toegang te krijgen tot de digitale wereld.

Wist je trouwens dat blinden en slechtzienden met behulp van een screenreader zelfs platforms als Instagram kunnen gebruiken? Dat is mogelijk door beeldherkenningstechnologie, handmatig toegevoegde alt-tekst en audiobeschrijvingen.

Ziende gebruikers vs. screenreadergebruikers

Screenreadergebruikers beleven je website op een heel andere manier dan ziende gebruikers:

Ziende gebruikers

Als ziende gebruiker zie je een website in blokken van informatie. De meeste webpagina’s hebben navigatiefuncties aan de boven- of zijkant van de pagina. Er worden afbeeldingen gebruikt om je aandacht naar de meest belangrijke informatie te leiden. Bijvoorbeeld naar nieuwe inhoud of aanbiedingen. Een goed ontworpen website gebruikt visuele aanwijzingen om je te helpen bij het begrijpen en gebruiken ervan.

Screenreadergebruikers

Screenreadergebruikers lezen een website lineair, van linksboven naar rechtsonder. Zij hebben geen overzicht en kunnen niet de gehele webpagina overzien. De hele pagina wordt in tekst als een lichtkrant voorgelezen. Hierdoor is de visuele opmaak en de positie van de informatie niet meer van belang.

Hoe iemand met een screenreader navigeert verschilt:

Blinden gebruiken eigenlijk uitsluitend het toetsenbord voor navigatie.
Slechtzienden zijn meestal gewend aan het gebruik van een muis.
Screenreaders op smartphones en tablets gebruiken speciale gestures om door een website te navigeren.

Met een screenreader lees je een website regel voor regel, item voor item. Om snel door een pagina te kunnen browsen kan je gebruik maken van de zoekfunctie op de site of in de screenreader. Ook kun je springen van element naar element. Bijvoorbeeld van link naar link, kop naar kop of formulierveld naar formulierveld. Hierbij wordt de structuur bepaald door de broncode van de pagina en wordt de bijbehorende tekst voorgelezen. Het is voor screenreadergebruikers daarom van groot belang dat de structuur van de pagina goed is opgezet. Je kunt snel zien of de structuur op orde is, door de tekst van een pagina zonder opmaak en plaatjes in een teksteditor te plakken.

Met welke screenreader kun je het beste testen?

De volgende screenreaders zijn het meest populair:

Screenreaders zijn meestal specifiek ontwikkeld voor een bepaald besturingssysteem. Daardoor gebruiken mensen vaak meerdere screenreaders.

JAWS voor Windows is een van de bekendste screenreaders, maar ook de duurste. Je betaalt hier meer dan €1000,- voor. NVDA en de ingebouwde screenreader ‘Verteller’ van Microsoft zijn gratis alternatieven voor Windows. Apple VoiceOver wordt geleverd met elk Mac- of iOS-apparaat. Op Android kun je TalkBack gebruiken en voor Chrome is er ChromeVox. Met deze gratis opties kun je jouw website prima testen.

Hoewel het testen met zoveel mogelijk screenreaders de voorkeur zou hebben, wordt er over het algemeen aanbevolen om met 1 of 2 screenreaders te testen.

Let hierop tijdens het testen

Ga je de toegankelijkheid van je website testen, check dan of je website aan de volgende punten voldoet:

Je kunt door de website navigeren met alleen het toetsenbord.
De koppen zijn duidelijk en beschrijvend.
De pagina is goed gestructureerd. Je kunt makkelijk van element naar element springen.
Het is duidelijk waar elke link naartoe verwijst.
Het is duidelijk waar knoppen voor dienen.
Dynamisch gegenereerde inhoud is ook toegankelijk met de screenreader.
Alle afbeeldingen zijn voorzien van een goede alternatieve tekst (alt-attribuut).
Tekst staat niet in de afbeeldingen, maar erbij. Tekst in afbeeldingen wordt namelijk niet voorgelezen.
Formuliervelden hebben de juiste labels. Het is duidelijk wat je in het veld moet invullen.
Het formulier kan verzonden worden met alleen het toetsenbord.
De autofill functionaliteit van formulieren werkt goed.
De formuliervelden hebben duidelijke foutmeldingen die worden voorgelezen.
Carrousels, video’s en audio die automatisch afspelen kunnen worden gepauzeerd.
Grafieken zijn niet te complex en hebben een duidelijke omschrijving.
Belangrijke informatie in tabellen is toegankelijk.

Het testen van de toegankelijkheid van je website met een screenreader kan trouwens best een uitdaging zijn als je nooit eerder met een screenreader gewerkt hebt. Trek dus niet te snel conclusies als iets niet lukt en kijk eerst of je misschien zelf iets verkeerd doet.

Testen met gebruikers en een expert review

Je kunt het testen met een screenreader natuurlijk ook aan gebruikers met een beperking overlaten. Dat raden wij zelfs sterk aan, want zij moeten jouw website uiteindelijk kunnen gebruiken. Weet je niet goed hoe je dat het beste aan kunt pakken? Wij helpen je hier graag bij. We stellen dan een gebruikersgroep samen die bestaat uit zowel ervaren als minder ervaren gebruikers en laten hen de website testen met een screenreader. De uitkomsten van deze test zetten we om in een advies. Daarnaast kunnen we een expert review voor je uitvoeren. Een van onze toegankelijkheidsexperts checkt je website dan onder andere op de punten die we hierboven hebben beschreven.

Hulp nodig bij het testen van de toegankelijkheid van je website? We helpen je graag! Neem contact met ons op.